Τα αντικίνητρα και οι στρεβλώσεις εμποδίζουν το αναπτυξιακό θαύμα της Κρήτης

 του Ζαχαρία Κεφαλογιάννη 

Πριν από κάποιες εβδομάδες παρουσιάστηκε στο Επιμελητήριο Ηρακλείου, μια πολύ κατατοπιστική μελέτη της Global Trust, σχετικά με την πορεία και το βαθμό ανθεκτικότητας των κρητικών επιχειρήσεων, μέσα στην κρίση. 
Τα αποτελέσματα, αν και αναδεικνύουν πως οι κρητικές επιχειρήσεις εμφανίζονται πιο «δυνατές», μέσα στην κρίση, δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. 
Η αναποφασιστικότητα και οι συστηματικές καθυστερήσεις της πολιτείας στην υλοποίηση σημαντικών μεταρρυθμιστικών κινήσεων περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις προοπτικές επιβίωσης και ανάπτυξης χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η απουσία ριζοσπαστικών διαρθρωτικών αλλαγών στον τομέα της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας, εντείνει τους περιορισμούς στη λειτουργία της αγοράς. Το πλήθος αντικινήτρων που λειτουργούν εις βάρος της εξέλιξης και της προόδου του Ιδιωτικού Τομέα, υφίστανται ακόμα στο μέγιστο, και οι στρεβλώσεις είναι ακόμα εδώ και περιορίζουν τις δυνατότητες ανάπτυξης και δημιουργίας. 
Την ίδια στιγμή η πολιτική υπερφορολόγησης, που ακολουθείται από την κυβέρνηση, οδηγεί τις επιχειρήσεις σε αδυναμία κάλυψης των υποχρεώσεων τους και εντέλει στο λουκέτο. Πιο συγκεκριμένα, μελετώντας τα πορίσματα της έρευνας, εύκολα κανείς μπορεί να αντιληφθεί, ότι από όλους τους κλάδους της τοπικής οικονομίας μας, ο τουρισμός αντέχει αυξάνοντας από 589 σε 707 εκατ. ευρώ τον τζίρο του. 
Από την άλλη όμως, η βιοτεχνία το εμπόριο και οι κατασκευές καταστρέφονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο οικοδομικός τζίρος, που παρουσιάζει κάθετη πτώση της τάξης του 47,6%, σε σχέση με το 2008.
Οι πωλήσεις των κρητικών εταιριών συρρικνώνονται επικίνδυνα ενώ και στο πεδίο της κερδοφορίας παρατηρούμε σημαντικές υποχωρήσεις.
Αναφορικά με τις ζημιές, προκύπτουν απώλειες της τάξης των 50 εκατ. ευρώ στο σύνολο των εταιριών ή 120 εκατ. ευρώ, αν συνυπολογίσουμε και τις ναυτιλιακές εταιρίες. Ένα δεύτερο στοιχείο, που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι από τις 841 Ανώνυμες κρητικές επιχειρήσεις, που συμπεριλήφθησαν στο δείγμα της έρευνας, μόνο οι 30 μεγαλύτερες σε τζίρο, πέτυχαν κέρδη προ φόρων 21 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, οι υπόλοιπες 811 επιχειρήσεις καταγράφουν ζημιές που ξεπερνούν τα 71 εκατ. ευρώ. Κι αυτό χωρίς να συνυπολογίζονται οι ναυτιλιακές εταιρίες, αλλά κυρίως, χωρίς να μελετώνται τα στοιχεία, χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων άλλης μορφής (ΕΠΕ και ΟΕ), που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της κρητικής οικονομίας. Τρίτο στοιχείο, ο τοπικός ρυθμός ανάπτυξης.

Πριν την κρίση, ειδικότερα την περίοδο 2000-2007, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των πωλήσεων, έφθανε και ξεπερνούσε το 10% και κοντά στο 7%, ήταν ο αντίστοιχος ρυθμός κερδών προ φόρων για την πενταετία 2002-2007. Σήμερα, οι ρυθμοί έχουν μειωθεί κατά πολύ, εμφανίζοντας σε πολλές περιπτώσεις, αρνητικό πρόσημο ενώ οι εκτιμήσεις βλέπουν οριακή σταθεροποίηση μέσα στο 2015. Αν ανατρέξουμε στο πεδίο του δανεισμού, θα διαπιστώσουμε την ανάγκη παροχής ρευστότητας, που παρουσιάζουν οι κρητικές Ανώνυμες Εταιρίες, παρατηρώντας πως από 2,947 δις ευρώ που δανείστηκαν την περίοδο 2008-2012, ξεπερνούν σήμερα τα 3,344 δις ευρώ. Από τα παραπάνω στοιχεία, προφανώς, καθένας μπορεί να κατανοήσει πως τα πράγματα δεν είναι ρόδινα για την πλειοψηφία των τοπικών επιχειρήσεων.
Η Κρήτη, επηρεάστηκε αρνητικά, τα τελευταία χρόνια, πολύ λιγότερο βέβαια, σύμφωνα με την έρευνα, με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις της χώρας και αυτό χάρη στον τουρισμό, τον πρωτογενή τομέα αλλά και στην ύπαρξη διαθέσιμων «μαξιλαριών», κυρίως των μεσαίων στρωμάτων της κοινωνίας, από τα προηγούμενα χρόνια, τα οποία όμως σήμερα, έχουν τελειώσει. Συνεπώς, αν επιχειρήσουμε μια πρόχειρη κατανομή των ζημιών, από πού προήλθαν; Ποιους επηρέασαν; Και ποιοι υφίστανται τις μεγαλύτερες συνέπειες; Μοιραία έρχεται η απάντηση: Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι εκείνες που βιώνουν πιο έντονα και με μεγαλύτερες απώλειες τη βάσανο της κρίσης. Δεν είναι, μάλιστα, καθόλου υπερβολή να ισχυριστούμε πως στην πραγματική ζωή, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από αυτή που καταγράφει η έρευνα. Η δυναμική του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα, θα μπορέσει να διατηρήσει την κρητική οικονομία σε ένα υψηλότερο επίπεδο, από το συνολικό στην επικράτεια, αυτό όμως δεν αποτελεί σημείο εφησυχασμού. Προοπτικές ανάπτυξης υπάρχουν για την κρητική οικονομία και είναι μεγάλες, ωστόσο όμως οι λόγοι που δημιούργησαν την κρίση και οδήγησαν στην καταστροφή εκατοντάδες επιχειρηματίες, υπάρχουν και λειτουργούν ακόμα.

Συμπερασματικά, δεν υπάρχουν περιθώρια για εφησυχασμό.
Οι αισιόδοξες εκτιμήσεις της έρευνας, μπορεί να έχουν μια, κάποια, τυπικά αξία. Η πραγματική ζωή όμως δίνει το μήνυμα. Η πραγματική οικονομία, αποδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος. Κι αυτό υποδεικνύει ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η βάση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, ασφυκτιούν και καταρρέουν. Οι επιλογές, λοιπόν, είναι ξεκάθαρες: Θα περιοριστούμε σε μια μίζερη λογική διαχείρισης, αφήνοντας να πάνε χαμένες οι τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης που εμφανίζονται μπροστά μας ή θα αλλάξει συθέμελα η συνολική αντίληψη , ώστε να κάνουμε μια σημαντική υπέρβαση, συντελώντας ένα αναπτυξιακό θαύμα;