Οι αλλαγές στην εργατική νομοθεσία...

ΟΙ ΝΕΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ Ν। 3983/01।07।11 « Επείγοντα μέτρα εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015» και το νέο νόμο «Αναμόρφωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, Ρυθμίσεις θεμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης
και άλλες διατάξεις»



του Μιχάλη Χάλαρη
Ειδικού Γραμματέα
Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας

Οι επιχειρήσεις, εν μέσω Καλοκαιριού, καλούνται να αφομοιώσουν τις νομοθετικές αλλαγές που εστιάζουν κυρίως σε αυτές και να προσαρμοστούν αναλόγως. Νέες διατάξεις έρχονται να αλλάξουν την εικόνα της αγοράς εργασίας σε ουσιαστικό και πρακτικό επίπεδο.
Με την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου και του εφαρμοστικού νόμου επιτρέπεται η χωρίς περιορισμό ανανέωση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, αν δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους, οι οποίοι βεβαίως έχουν δεχθεί μία σημαντική διεύρυνση. Ωστόσο, η σπουδαιότητα της αλλαγής έγκειται και στο ότι στην περίπτωση απουσίας αντικειμενικών λόγων, οι διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου θεωρούνται ότι μετατρέπονται σε αορίστου όταν υπερβαίνουν πλέον τα τρία έτη, αντί για δύο ως ίσχυε μέχρι τώρα.
Επίσης με τον ίδιο νόμο, νέοι, από 18 έως και 25 ετών, θα μπορούν να συνάπτουν για δύο χρόνια συμβάσεις μαθητείας με επιχειρήσεις -πρώτο συμβόλαιο απασχόλησης- με μισθούς μειωμένους κατά 20% από αυτούς που προβλέπουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις, βεβαίως, που επιθυμούν να προβούν σε αυτές τις προσλήψεις δεν πρέπει να έχουν προχωρήσει σε απολύσεις τρεις μήνες πριν από τη σύναψη των συμβάσεων μαθητείας και δεν θα μπορούν να απολύσουν εργαζόμενους κατά τη διάρκειά τους. Στο ίδιο πάντα νομοθετικό πλαίσιο αλλάζει και η διευθέτηση του χρόνου εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, η οποία πλέον επιτρέπεται σε ετήσια βάση. Έτσι, για παράδειγμα μία επιχείρηση θα μπορεί να απασχολεί το προσωπικό της για περισσότερες ώρες την ημέρα για διάστημα μέχρι και έξι μηνών. Για το αντίστοιχο διάστημα του υπόλοιπου του έτους οι εργαζόμενοι είτε θα δουλεύουν με μειωμένο ωράριο είτε θα παίρνουν ρεπό. Ο μισθός του προσωπικού παραμένει ο ίδιος για όλο το χρονικό διάστημα. Βεβαίως, για το διάστημα της αυξημένης εργασίας το εβδομαδιαίο ωράριο δεν πρέπει να ξεπεράσει τις 48 ώρες.
Πέραν όμως των σημαντικών αλλαγών που επέφερε το μεσοπρόθεσμο -οι οποίες έχουν λίγο πολύ αναλυθεί και περιμένουμε να δούμε την εφαρμογή τους στην πράξη καθώς και τα αποτελέσματά τους- έχουμε και την ολοκλήρωση της νομοθετικής μεταρρύθμισης για την αναμόρφωση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (αναμένεται η δημοσίευση του ΦΕΚ), η οποία, όπως είναι λογικό, εμπεριέχει αλλαγές που επίσης αφορούν εξειδικευμένα τις επιχειρήσεις και αλλάζουν τον τρόπο «επικοινωνίας» τους με την Επιθεώρηση.
Ειδικότερα, σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στο διαδικαστικό –και όχι μόνο- κομμάτι των προστίμων, τις οποίες καλούνται να αφομοιώσουν, αλλά και να «εκμεταλλευτούν» οι επιχειρήσεις προκειμένου πρωτίστως να παραμείνουν σύννομες και δευτερευόντως το πρόστιμο να αποκτήσει και μία μεγαλύτερη χρηστική αξία, κυρίως για τους πληττόμενους από τις εργοδοτικές παραβάσεις εργαζόμενους. Έτσι εργοδότης στον οποίο του επεβλήθη πρόστιμο για συγκεκριμένες παραβάσεις (μη καταβολή: α. δεδουλευμένων αποδοχών, β. επιδομάτων εορτών και αδείας, γ. αναδρομικών αποδοχών, δ. αποδοχών διαθεσιμότητας, ε. προσαυξήσεων για εργασία κατά Κυριακές και αργίες, στ. προσαυξήσεων για εργασία κατά τη νύκτα, ζ. αποζημίωσης για απασχόληση εκτός έδρας, η. μισθών – ημερομισθίων βάσει Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, Διαιτητικής Απόφασης ή Υπουργικής Απόφασης ή βάσει ατομικής συμφωνίας, θ. αμοιβής εργασίας που παρέχεται κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας με προσαύξηση σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις κατά παράβαση πενθημέρου και ι. επιδόματος γάμου σε χήρους, διαζευγμένους και άγαμους γονείς) μπορεί να πληρώσει το 20% του προστίμου αν, μέσα σε προθεσμία εξήντα ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης, συμμορφωθεί αποδεδειγμένα με τις υποδείξεις της Επιθεώρησης και κατά συνέπεια οι εργαζόμενοι λάβουν οι ίδιοι όσα δικαιούνται. Πρόκειται περί ενός μέτρου που φέρνει τον εργαζόμενο στην καρδιά της κυρωτικής λειτουργίας. Για τις υπόλοιπες περιπτώσεις παραβίασης διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας, εάν ο εργοδότης αποδεχτεί το πρόστιμο, παραιτηθεί από την άσκηση των προβλεπόμενων ένδικων βοηθημάτων και το καταβάλει μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης επιβολής του, έχει έκπτωση τριάντα τοις εκατό (30%) επί του προστίμου. Βεβαίως, και στις δύο περιπτώσεις, η επανάληψη εντός τεσσάρων ετών από τη διενέργεια του αρχικού ελέγχου της ίδιας ή συναφούς παράβασης της εργατικής νομοθεσίας καθώς και παράβασης που αφορά στην παράνομη απασχόληση αλλοδαπών ή στην αδήλωτη εργασία θεωρείται υποτροπή, με ότι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο κυρωτικής διαδικασίας και επιπλέον εισάγεται ο αποκλεισμός του υποτροπιάζοντος εργοδότη από δημόσιους διαγωνισμούς για χρονικό διάστημα από τρεις μήνες μέχρι τρία έτη. Επισημαίνεται, επίσης, ότι με το νέο νόμο διευρύνεται η δυνατότητα για διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευση από την Επιθεώρηση Εργασίας υπό συγκεκριμένες βεβαίως προϋποθέσεις.
Σημαντική πρακτική αλλαγή που εισάγεται με το νέο νόμο είναι η υποχρέωση των επιχειρήσεων για άμεση επίδειξη ορισμένων στοιχείων, η μη επίδειξη των οποίων επισείει άμεσα τις προβλεπόμενες ποινές. Σε αυτό το πλαίσιο θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση των επιχειρήσεων να τηρούν στο χώρο εργασίας και να επιδεικνύουν ανά πάσα στιγμή στους Επιθεωρητές Εργασίας τα έντυπα ατομικών όρων εργασίας του προσωπικού, το βιβλίο αδειών, το ειδικό βιβλίο υπερωριών και τα εκκαθαριστικά σημειώματα αποδοχών του προσωπικού για το τελευταίο τουλάχιστον τρίμηνο. Επίσης, το πιστοποιητικό ελέγχου ανυψωτικών μηχανημάτων πρέπει να βρίσκεται πάνω στο Μηχάνημα Έργου στο οποίο διενεργείται ο έλεγχο, ο χειριστής Μηχανήματος Έργου είναι υποχρεωμένος να φέρει την άδεια του χειριστή, ενώ και το πιστοποιητικό απαλλαγής από επικίνδυνα αέρια πρέπει να βρίσκεται πάνω στο πλοίο στο οποίο εκτελούνται οι ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες. Η αμεσότητα της επιβολής του προστίμου συνδέεται με το αυταπόδεικτο της παράβασης, ενισχύει το ρόλο του ελέγξαντος επιθεωρητή και μειώνει ανούσιες γραφειοκρατικές διαδικασίες για παραβάσεις που όντως ισχύει το «άσπρο-μαύρο». Αλλά και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων που η διαδικασία επιβολής προστίμων ακολουθεί την πεπατημένη οδό –αν και πλέον το πρόστιμο θα επιβάλλεται σε επίπεδο τμήματος και όχι διεύθυνσης- έχει θεσμοθετηθεί μία διασφάλιση της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας επίδοσης, την οποία καλό είναι να γνωρίζουν οι εργοδότες, καθώς σημειώνονται περιστατικά εργοδοτών που θεωρούν ότι μπορούν να παρελκύσουν την διαδικασία επίδοσης και επιβολής προστίμων. Έτσι η επίδοση των πράξεων που εκδίδει το Σ.ΕΠ.Ε. γίνεται με την παράδοση των εγγράφων αυτών με κάθε πρόσφορο μέσο και αποδεικνύεται με σχετική απόδειξη παραλαβής του εγγράφου κατά τα οριζόμενα στον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. Η επίδοση μπορεί να γίνει και με συστημένη επιστολή, η λήψη της οποίας βεβαιώνεται με τη σχετική απόδειξη παραλαβής. Αν δεν είναι δυνατή για οποιονδήποτε λόγο η επίδοση των πιο πάνω πράξεων, ο επιδίδων πέρα από τις ενέργειες που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία, τοιχοκολλά επιπλέον την πράξη σε ειδική πινακίδα του οικείου τοπικού Τμήματος του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, συντάσσοντας για αυτό σχετική έκθεση. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι θεσμοθετείται μία τυποποίηση των εντύπων των επιθεωρητών, η οποία αφορά στη διευκόλυνση και την ομοιομορφία του ελεγκτικού έργου, ωστόσο από το συγκεκριμένο άρθρο απορρέει η υποχρέωση των ελεγχόμενων επιχειρήσεων όταν τους γνωστοποιούνται τα έντυπα των εκθέσεων των επιθεωρητών, να αναφέρουν στο Σ.ΕΠ.Ε εντός προθεσμίας δέκα (10) ημερών τις ενέργειες στις οποίες προέβησαν ή πρόκειται να προβούν προς συμμόρφωση με τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στα έντυπα των Επιθεωρητών.
Πέραν των προστίμων και της διαδικασίας επιβολής μια, επίσης, ενδιαφέρουσα νομοθετική ρύθμιση είναι η θεσμοθέτηση της κάρτας εργασίας, με την οποία επιχειρείται η αποτελεσματική πάταξη της αδήλωτης εργασίας, ενώ παράλληλα δίνεται η δυνατότητα «ανακούφισης» με ένα 10% έκπτωση στις ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων που επιλέγουν να συνεργαστούν. Έτσι, δημιουργείται ένα on line δίκτυο ελέγχου από το οποίο βγαίνουν ωφελημένες όλες οι πλευρές και κυρίως προωθείται η εξυγίανση της αγοράς εργασίας. Βεβαίως, σε περίπτωση που αποδειχθεί «εξαπάτηση» της Πολιτείας ο κυρωτικός «πέλεκυς» θα είναι βαρύς, ενώ εισάγεται και ένα στάδιο συνευθύνης του εργαζομένου.
Στο ίδιο πάντα σκεπτικό που θέλει όλες τις δυνάμεις να ρίχνονται στον αγώνα για την πάταξη της αδήλωτης εργασίας και την εξυγίανση της αγοράς εργασίας έρχεται η νομοθετική ρύθμιση που τροποποιεί το χρόνο ενημέρωσης των υπηρεσιών για τις νέες προσλήψεις, η οποία πλέον θα πρέπει να γίνεται το αργότερο την ίδια την ημέρα προσλήψεως και σίγουρα πάντως πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους. Στο ίδιο άρθρο ορίζεται ότι, πλέον, η επιχείρηση υποχρεούται εκτός των άλλων περιπτώσεων να καταθέτει συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού εντός δεκαπέντε όταν υπάρχει μεταβολή αποδοχών.
Τέλος, μία από τις αξιοσημείωτες αλλαγές του νόμου για την οποία πρέπει να είναι ενήμεροι οι εργοδότες αφορά στη συμφιλιωτική διαδικασία και την επίλυση εργατικών διαφορών, όπου νομοθετήθηκε μια περισσότερο οριοθετημένη διαδικασία με επακριβή ανάπτυξή της, στην οποία περιλαμβάνεται από την περιγραφή του περιεχομένου της αίτησης μέχρι τον τρόπο διεξαγωγής της και τα στοιχεία με τα οποία ο συμφιλιωτής μπορεί να οδηγηθεί στη διαμόρφωση γνώμης. Περαιτέρω, εκτός από τη διατήρηση της υποχρεωτικής παραστάσεως των μερών στη διαδικασία, θεσπίζεται μαχητό τεκμήριο υπέρ της αληθείας των πραγματικών ισχυρισμών του παριστάμενου μέρους σε περίπτωση που απουσιάζει το άλλο μέρος χωρίς εύλογη αιτία. Σε περίπτωση, επίσης, που η συμφιλιωτική διαδικασία καταλήξει σε κοινώς αποδεκτή λύση το πρακτικό της συμφωνίας έχει δεσμευτική ισχύ για τα μέρη και παράγει έννομες συνέπειες.
Στις αλλαγές αυτές έρχεται να προστεθεί για μία ακόμη φορά με το κείμενο του νόμου η πρόβλεψη για ενιαίο δίκτυο ΙΚΑ-ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ και on line διασύνδεση των επιχειρήσεων με τις υπηρεσίες, η οποία, ωστόσο, για πρώτη φορά φαντάζει και σε πρακτικό επίπεδο εφικτή, καθώς αναμένεται μέσα στο φθινόπωρο να έχει ολοκληρωθεί ένα σημαντικό στάδιο αυτής της διασύνδεσης με ηλεκτρονικές καταθέσεις στοιχείων κ.ά. Γενικότερα η τεχνολογία φαίνεται να ενεργοποιείται και να τίθεται στην υπηρεσία της Επιθεώρησης Εργασίας, η οποία με την προβλεπόμενη στο νόμο συνεργασία με άλλους φορείς και κυρίως με το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, τον ΟΑΕΔ, τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και κάθε άλλη Υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών και όλες τις μεταρρυθμίσεις –νομικές και πρακτικές- που συντελούνται, θα μπορέσει άμεσα να έχει τα απαιτούμενα δυνατά «χαρτιά» στα χέρια της, ώστε να επαναπροσδιοριστεί επί το δυναμικότερο και αποτελεσματικότερο.

ΥΓ: Επειδή οι αλλαγές είναι πολλές και σημαντικές, ζητήσαμε από τον πλέον αρμόδιο της κυβέρνησης, να τις συνοψίσει σε ένα απλό και κατανοητό άρθρο, ώστε να ενηεμρωθούμε όλοι. Καλό διάβασμα και καλές διακοπές, αφού από την άλλη εβδομάδα θα υπολειτουργούμε.